مسعود شیربچه؛ معظم وطنخواه
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 مرداد 1402
چکیده
گرایش ایرانیان به تشیع و تعلق خاطر و هواداری آنان از خاندان علوی به همان اولین قرن پیدایش اسلام بازمی‌گردد. در واقع از همان آغاز دوران خلافت پس از مرگ پیامبر (ص) ایرانیان از خاندان پیامبر، که تنها به واسطۀ حضرت زهرا (ع) و علی (ع) بدو متصل می‌شدند، دفاع نموده‌اند. جستجو در منابع تاریخی و بررسی جایگاه علویان در قرون اولیه بسیار مهم است. ...
بیشتر
گرایش ایرانیان به تشیع و تعلق خاطر و هواداری آنان از خاندان علوی به همان اولین قرن پیدایش اسلام بازمی‌گردد. در واقع از همان آغاز دوران خلافت پس از مرگ پیامبر (ص) ایرانیان از خاندان پیامبر، که تنها به واسطۀ حضرت زهرا (ع) و علی (ع) بدو متصل می‌شدند، دفاع نموده‌اند. جستجو در منابع تاریخی و بررسی جایگاه علویان در قرون اولیه بسیار مهم است. متاسفانه منابع به زبان فارسی درین باب بسیار اندک شمار است و نگاهی به مراجع نویسندۀ این مقاله-ترزا برنهایمر- نشان می‌دهد که تا چه حد نسبت به ترجمۀ آثار و بررسی‌ها درباب علویان کم‌کاری شده است. یکی از مهم‌ترین آثار در این حوزه کتاب اعیان نیشابور نوشتۀ ریچارد بولیت است که بر خلاف آنچه دکتر شفیعی گفته چیزی بسیار بیشتر و گسترده‌تر از «تحلیلی از کتاب تاریخ نیشابور حاکم» است (حاکم، تاریخ نیشابور، ص 25) و بولیت با دانش گستردۀ خود چگونگی شکل‌گیری پایگاه اجتماعی اشرافیّت سادات را شرح می‌دهد. در این باره دکتر ترازا برنهایمر نیز کتاب بسیار مهمی دارد که در پانوشت‌های خویش بدان ارجاع کرده است. مقالۀ حاضر یکی از بررسی‌های مهم در باب پیدایش علویان و تثبیت جایگاه و پایگاه اجتماعی ایشان به‌واسطۀ دو عامل مهم انتساب به خاندان نبی‌اکرم و همچنین پرداختن ایشان به علوم دینی است. البته در پس این دو عامل می‌باید مقابلۀ ایرانیان با ظلم و برتری‌جویی‌های امویان و عباسیان را نیز در نظر داشت. دکتر ترزا برنهایمر دانش‌آموختۀ رشتۀ مطالعات شرق دانشگاه لندن است و حتی از مقالۀ حاضر نیز می‌توان وسعت دانش و دقت وی را در جستجوی منابع دست اول و دوم یافت. مقالۀ حاضر از مجلۀ مطالعات آسیایی گرفته شده است.